Զվարթնոց

Զվարթնոցը Հայաստանի հնագույն ճարտարապետական վայր է, որը հայտնի է իր ավերակների պատմական նշանակությամբ։ Զվարթնոց տաճարը, մասնավորապես, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ է, որը գտնվում է Երևան քաղաքի մերձակայքում։ 7-րդ դարում կառուցված Զվարթնոց տաճարը ծառայել է որպես վաղ միջնադարյան հայկական ճարտարապետության հոյակապ օրինակ։

Տաճարը կառուցվել է Ներսես Գ կաթողիկոսի պատվերով, իսկ անունը՝ «Զվարթնոց», հայերեն թարգմանաբար նշանակում է «երկնային հրեշտակներ»։ Կառույցն իր ժամանակի ինժեներական հրաշք էր, որը բնութագրվում էր իր կենտրոնական գմբեթով քառակոնք խաչաձև հիմքի վրա: Ցավոք, Զվարթնոց տաճարը մեծ մասամբ ավերվել է 10-րդ դարում տեղի ունեցած հզոր երկրաշարժից՝ թողնելով միայն իր տպավորիչ ավերակները։

Չնայած իր մասնակի պահպանման վիճակին, հնավայրը մնում է միջնադարյան Հայաստանի ճարտարապետական և գեղարվեստական նվաճումների վկայությունը: Զվարթնոց տաճարի ավերակները գրավում են ինչպես պատմաբաններին, այնպես էլ զբոսաշրջիկներին՝ հնարավորություն տալով հայացք գցել երկրի հարուստ մշակութային և կրոնական ժառանգությանը: Զվարթնոցի նշանակությունն արտահայտվում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկվելու մեջ՝ գիտակցելով դրա կարևորությունը համաշխարհային ճարտարապետության և պատմության համատեքստում։