Սմբատաբերդ

Սմբատաբերդը, որը հայտնի է նաև որպես Սմբատի բերդ, միջնադարյան ամրոց է, որը գտնվում է Հայաստանի Վայոց ձորի մարզում՝ Արտաբույնք գյուղի մոտ։ 2000 մետրից ավելի բարձրության վրա գտնվող ժայռոտ հրվանդանի գագաթին Սմբատաբերդը տիրապետում է ռազմավարական դիրքին, որը նայում է շրջակա լանդշաֆտին և մոտակա Սելիմի լեռնանցքին: Ամրոցը կառուցվել է մ.թ. 5-9-րդ դարերում և նշանակալի դեր է խաղացել շրջանի պաշտպանության գործում, հատկապես հայոց պատմության բուռն ժամանակաշրջաններում։ Բերդը բնութագրվում է իր ահռելի պաշտպանական պարիսպներով, աշտարակներով և բարդ ճարտարապետական առանձնահատկություններով, որոնք ցուցադրում են ժամանակի բարդ ռազմական ճարտարագիտությունը: Այն կրում է հայոց պատմության ականավոր գործիչ Սմբատ իշխանի անունը։ Չնայած դարերի ընթացքում տարբեր արշավանքների ու ճակատամարտերի՝ Սմբատաբերդը մնաց հայոց տոկունության և ռազմավարական նշանակության խորհրդանիշը։ Այսօր Սմբատաբերդը զբոսաշրջության հայտնի վայր է, որն այցելուներին առաջարկում է հայացք նետել Հայաստանի միջնադարյան անցյալին, ինչպես նաև շրջակա լեռների և ձորերի հիասքանչ տեսարանները, ինչը այն դարձնում է պարտադիր այցելության վայր ինչպես պատմության սիրահարների, այնպես էլ արկածախնդիրների համար: